Gebelikte Bulantı Kusma ve Baş Dönmeleri

Gebelikte görülen bulantılara genel olarak “sabah hastalığı” da denilir. Gebeliğin ilk haftalarında görülen ve kusmaya kadar giden, nedeni belli olmayan ve sonuç olarak da beslenme güçlüğüne neden olan durumdur.

SABAH HASTALIĞI

Sabah kalkarken baş dönmesi, kısa süreli mide bulantısı en sık görülen belirtileridir. Çoğu zaman bu belirtilere koku hassasiyeti, mide ekşimesi, şişkinlik hissi, bazı besinlerden tiksinme, iştahsızlık gibi belirtiler de eşlik eder. Şiddetli ve inatçı kusmalar söz konusuysa hamile bayanın kaybettiği sıvı ve elektrolitlerin doğru zamanda ve doğru şekilde karşılanması gerekir.

Bulantı, kusma ve baş dönmelerinin hepsi bir araya gelince hamileliğin ilk belirtileri olarak da algılanır. Bu durumda hemen doktorunuza giderek muayene olmayı ihmal etmemelisiniz.

Sabah hastalığı; Gebeliğin erken döneminde 4-8. haftalarında sıklıkla görülen bir durumdur. Gebeliğin 16. haftasından sonra genellikle düzelir. Ancak bazı kişilerde gebelik boyunca sürebilir.

İlk gebeliklerde daha fazla görülen sabah hastalığı ikinci ve üçüncü gebeliklerde daha nadir görülmektedir. Mide bulantısı, baş dönmesi, kusmalar, bazı besinlerden tiksinme gibi belirtilen duruma sabah hastalığı adı verilmiştir çünkü bu tip belirtiler genellikle sabahın ilk saatlerinde daha sık görülür.

Gebeliğin erken döneminde sabah hastalığı sonucu bulantı ve kusmaları olan anne adaylarının daha sağlıklı bir gebelik dönemi geçirdikleri ve düşük doğum yapma risklerinin daha az olduğu bilinmektedir. Ayrıca sabah hastalığı görülen gebelerin hormon düzeylerinin gayet iyi olduğu tespit edilmiştir. Buna rağmen tıp bilimi bunun kanıtını henüz ortaya koyamamıştır.

Bu tespitten yola çıkarak şunu belirtebilirim. İnsan vücudu çok sağlam bir savunma sistemine sahip, eğer kişi savunma sistemini bozacak tarzda yaşamıyorsa, vücut dışarıdan gelecek her türlü tehlikeyle başa çıkabilecek sistemler geliştirmiştir.

Çoğul gebelik (ikiz, üçüz)  durumu, hazmedemeyeceği kadar çok yemek, çok yağlı besinlerle beslenmek, ev dışında nasıl pişirildiğini bilmediği yemekleri yemek, yeterli beslenmemek, tek besine dayalı beslenmek, hormon düzeninin değişmesi, istenmeyen gebelik sabah bulantılarının diğer nedenleridir.

Bulantı ve kusmanın şiddeti duygusal nedenlerle artar ya da azalır.

Bulantı ve Kusmaları Önlemek İçin Öneriler Sabah uyandığınızda yatakta doğrulun, sırtınızı arkanıza dayayarak bir süre oturun. Yataktan kalkmadan önce bir kaç tuzlu kraker, kuru ekmek, leblebi gibi nişastalı, mide asidini azaltacak besinler atıştırın. Yataktan çok yavaş kalkın. Gün içinde öğünlerinizde yemek miktarınızı azaltın, öğün sayısını arttırın. 3 öğün yerine ihtiyaçlarınızı 6 öğüne bölerek karşılayın. Yağlı besinler, kızartmalar, yağlı yemekler yemekten kaçının. Kokusunu duymak istemediğiniz, tiksindiğiniz besinleri eve almayın. Midenizde aşırı doluluk yaratmaması için yemek sırasında sıvı alımından kaçının. (cacık yerine yoğurt, meyve hoşafı yerine meyve, çorba yerine ekmek tüketin) Midenize dokunan besinleri tüketmeyin. Alışık olmadığınız hiçbir besini bu dönem denemeyin. Fazla baharatlı besinlerden uzak durun. Midenizin boş kalmaması için 2 saat arayla beslenin. Yavaş yavaş yemek yiyin, acele etmeyin. Bir besini yedikten sonra şikâyetleriniz arttıysa o besini listenizden çıkarın. Ama yemek yememeyi düşünmeyin. Besinleri tadarak size rahatsızlık vereni bulun ve tüketmeyin. Günde iki kereden fazla kusuyorsanız, gün buyu diğer şikâyetleriniz sürüyorsa doktorunuza mutlaka danışın.

Eğer bulantı ve kusmalar gün boyu sürüyorsa, kilo kaybı, yemek yiyememe gibi sonuçlara neden oluyorsa bu durum tedavi edilmesi gereken bir hastalık (Hyperemesis Gravidarum yani gebeliğin şiddetli bulantısı) olarak kabul edilir. Mutlaka doktor kontrolünde tedavi edilmesi gereklidir.

Tedavi edilmeyen hiperemezis durumu anne ve bebek açısından bazı riskleri arttırır. Yeterli ve dengeli beslenememe sonucu vitamin ve mineral yetersizlikleri, anemi, kramplar, bebeğin gelişmesinde gerileme, anne adayının hızla kilo kaybetmesi, hidrasyon (su kayıpları) gibi istenmeyen durumlar gelişebilir. Bu nedenle kendinizi izleyin, anormal bir durum olduğunu seziyorsanız mutlaka doktora gidin. Gerekirse doktorunuz serumla su, vitamin, mineral desteği sağlayacak tedavi verebilir.

Sabah Hastalığı Bebeği nasıl etkiler?

Kilo kaybının olmadığı, anne adayının sıvı ve elektrolitlerini kaybetmediği, daha hafif seyreden bulantı ve kusma şikâyetleri bebeğe zarar vermez.

Ancak çok şiddetli bulantı ve kusma sonucu anne adayının sıvı ve elektrolit kaybı dikkate alınmaz ve tedavi edilmezse bebek düşük doğum ağırlıklı dünyaya gelebilir. Ayrıca düşük riski de yüksektir.

Yararlanılan Kaynak: ‘Gebelik ve Emzirme Döneminde Beslenme’, Yazar: Diyetisyen Aysen Arıcan-Diyetistanbul Yayınları 2008